Monthly Archives: May 2016

Zindaginama – Book Review

A review I had written on the konkani translation of the novel ZindagiNama.

ज़िंदगीनामा…….एक जिवो रूख

  ही एक कादंबरी. . एका गावाचो, ताच्या समाजाचो आणी संस्कृतायेचो इतिहास सांगपी कादंबरी. जगपाचे आसक्तीर जीव वुंवाळून वडवपी मनशांची काणी. खरी तर ही हिंदी भाशेची कादंबरी पुण तांतूत पंजाबी आणी उर्दू, तीय बी स्थानिक पंजाबी आणी उर्दू भरपूर आसा. कृष्णा सोबतीच्या लेखणीची तांक अशी कीं ती तिची एक आगळीच शैली (मुहावरे) घडयता. सबंद कादंबरी जीणेचें तत्त्व (फिलोसोफी) मांड्टा. भायल्यान येवपी सैन्यांची वावटळां मोडून आनंदान उमेदीन जगपी लोकांची देख दिता आणी ते  समर्थपणान सांगपाक ती भाशेचो स्वताचोच एक इडिअम रचता.
कादंबरीची सुरुवात गुरु गोविंद सिंहाच्या एका दोह्यान जाता. ते दोह्यांत अशें म्हणलां कीं जेन्ना सोंसपाची सीमा सोंपता तेन्ना तलवारी भायर काडप अटळ जाता. शिवाय कादंबरीक दोन प्राक्क्थनां (प्रोलोग) आसात. पयलें इतिहास सांगप जातलें हें सुचयता. ऐतिहासिक खात्यांनी मांडिल्लो आसा तो न्ही. पुण हो इतिहास लोक जीणेंत आसा, जन मानसांत भरून आसा.  आणी दुसरेंत एक दीर्घ कविता आसा जी संक्षिप्तान कादंबरीचो विशय मांड्टा. आणी फुडें कादंबरींत विस्तारान ते गावची कथा येता.
हे कादंबरीन साहित्य अकादमी पुरस्कार जोडला.
असल्या ह्या कादंबरीचो अणकार करपाचें धाडस करून  जयंती बाय नायक हाणीं व्हड्लें कौतुकाचें काम केलां. आणी जश्जशी हांव ती अणकारिल्ली कादंबरी वाचत गेलें तिच्या कर्तुबाचें अप्रूप दिसत गेलें. ती वाचताना बरवप्याचें कौतुक करप काय अण्कारप्याचें अशें जालें. पुण कशें आसा बरवपी inspirationच्या प्रभावाखाला बरयता, अणकारप्याक तें वयल्यान पागुरचें पड्टा. ते लिखाणांत भितर सरून समजून घेवन मागीरूच अणकारपाक हात घालूंक मेळटा. आणकार म्हण्जे एकाभाशेंत सांगिल्लो आशय दुसरे भाशेंत सांगप. वयर सांगिल्ल्या प्रमाणे ही भाशा जरी हिंदी आसली तरी तातूंत पंजाबी आणी उर्दू भास, तीय स्थानिक पंजाबी आणी उर्दू आसा. वयल्यान कृश्णा सोबतीन बरयिल्ली. ती समजून उमजून घेवन तांतूत्ल्यान व्यक्त जाल्लो आशय कोंकणींत मांडप हीच व्हडली तारेवयली कसरत. ज़िंदगीनामाचो सगळो सूर काव्यात्मक. भरपुरशी लोकगीतां, कवना. तांचो अर्थ साम्भाळ्टाना तांचो छंद (मीटर), लय हे सगळें ध्यानांत घेवन अणकाराप कितलें कठीण आसता तें अणकार करपी मन्शाक appreciate जातलें. हें सगळें जयंतीबायेन समर्थपणान करून दाखयलां.
अणकारांत एक मूळ संहिता (text) आसता. तांतूत एक विशय मांडिल्लो आसता. तिचो  आशय (content, meaning, अर्थ) आसता. तें सांगपाक एक भास आसता. अणकारपी ती मूळ संहिता नव्यानी अणकारीत भाशेंच्या मदतीन लोकाफुडें दवरता. हाचो अणभव आमका कादंबरीच्या नावातूंच पळौंवक मेळ्टा. ’ज़िंदगीनामा’ हें हिंदी भाशेंतलें नाव जाचो अर्थ आसा ’आयुश्याची काणी’ पुण कोंकणींत नाव दितना जयंती बायेन ती जीण कशातरेची हो अर्थ फुडाराक घेतला तो ’जिव्या, तट्टीत, उमेदी, जिवंत काळजाच्या धाडसी लोकांचो’ ’जिवो रूख’ आसा. दोनी भाशांची प्रकृती वेगळी आसा. ते लोकांच्या जीणेचो रसरशीतपणा आणी आक्रमक वृत्ती तांच्या भाशेंतुय दिसून येता. कादंबरीच्या पात्राच्या नावांतूच पळौवंक येता जशे वड्डेलाल, गण्डासिंग, हरबंसा, डोड्डो बोद्दो बी दाद्ल्यांची नांवां, बरकती, राबयां, सत्प्रभावी, हाकमा, बी ही चलियांची नावां. मुळाव्या भाशेची  सुन्दरत्ताय कोंकणीतूय आमका दिसता. तरी लेखिकेच्या भाशेची सुंदरतायेचो अंदाज  कॊंकणी वाचताना लक्षांत येता (देखीक: ’सुर्वेच्यो दोनी कविता बरवपी आणी अणकारपी दोगांच्या लेखणीची तांक दाखयता). ’गायतां गायतां शाह्नीचो गळो भरून आयलो तिच्या काळजांतल्यान जणू खोल कुपां वयर सरिल्लीं. तिच्या दोळ्यांतल्यान पावसाच्यो झरी उमळूंक लागल्यो,’ ’मुखावयल्या पर्वतावेल्यान बर्फाळ हवा जणूं वताचें ताक चाळूंक लागिल्ली. सैम देवतेच्या शक्तीचो दिश्टावो करून दिवपाखातीर देवान कितले तरी चमत्कार ह्या संसारांत घडयल्यात. ताणें ह्या मळबाक उत्तुंग आनी विशाळ केलां……’ ’पोजड्यो गाळियो घाल्यो ना जाल्यार तांची काळजा हुल्पतलीं कशीं आनी गोबोर जातलो कसो’. अश्यो जाय त्यो देखी पानां-पानांचेर पळौवंक मेळटात.
अणकाराची दोन आंगां आसतात एक भाशा-शैलीचें, दुसरें सामाजिक आनी सांस्कृतिक परिस्थितीचें. वयर सांगल्याप्रमाणे ताजो अणभव पावलागणीक येता. शाह्चे उलवप दादल्याचें भारदस्त, बायलाचें उलवप भावनांनी चिंब आशिल्लें. सुर्वेच्या पानांनीच आजो भुर्ग्यांक काणी सांगता ती भाशा-शैली, फुडें गांवांत घडिल्ल्या झगडी-झुजां, खून-दरोडे हांची चौकशी करूंक आयिल्या दरोग्याची भास, कोर्टांत्ल्या तपासाची भास, शाळेतलो शिक्षक आनी ताच्या विद्यार्थ्यांचे उलवप, कोर्टाच्या भर दरबारांत उबें रावन विधवा बायलेन शाह बद्दलचें आपलें प्रेम कबूल करप (पान४८-५०ते), प्रत्येक फावट वेगळी विशेश शैली वापरप समर्थ लेखनाचो नमूनोच म्हण्चेशें म्हाका दिसता. विशेश म्ह्ण्जे जयंती बायेन तें बरोब्बर मैच करत कोंकणीत मांडला. तिणे कोंकणीक एक नवी शैली दिल्या. कृष्णा सोबतीपशेन आपली एक शैली, आपलो एक इडअम घडयला.
कादंबरीचे आजाप हांगांच सोंप ना (बात यहीं खतम नहीं होती). अणकाराचें दुसरे आंग आसा सामाजिक आणि सांस्कृतिक परिस्थितीचें. ती तर सामकी आलायदी, वेगळी. तांच्या घरांफुडें आंगण आसता. शाहाच्या फुडें मात्शें व्हडलें. गांवकरी सलाम करूंक, आप-आपल्यो केशी, तक्रारी, सांगूंक थंय येतात आणी शाह थंय आपले ’मंजी’चेर बसून सगली चर्चा करतात. शहानीक मेळूंक जाय जाल्या वयर घराचे माडीयेर वचून तिका सलाम सांगतात. माडीयेक छत आसता. थंय सगळ्यो बायलो बसून सूत कताई करतात, शगुनाक लागपी वोडण्यो विणटात, ताचेर फुलकारी करतात. अशी हांच्या घरची मांडणी. आमगेल्या पशेन पडवी नाल्यार वोल्तेरां नासतात. आमची चौखीची घरां, बाय़लांचो वावर थंय.
 संगपाचें अशें कीं तांचीं घरा वेगळीं, न्हेसप पांगरप वेगळॆं ( जोडे म्ह्णजे आमी जाका पंजाबी ड्रेस म्हंण्टात ते, पांगुर्पाक वोडण्यो, आमचेपशेन लुगडी पओलका न्हय, दादलेय धोतर खमीस घालनात. सुरवार-कुडता घालतात पुण महत्वाची ती पगडी ती तांच्या मान सन्मानाचि प्रतीक), सण-वार वेगळे तांचे सण म्हणजे बैसाखी आणी लोहडी. बैसाखी पीक-फसल कोठारांनी भरता तेन्ना आणी लोहडी संक्रांती वेळार लोहडीचें वर्णन पान३६-३७ चेर पळौवंक मेळ्तलें. चाली रीती वेगळ्यो बरें वायटाच्यो सम्जूती वेगळ्यो. सांगपाचें असें की सामकी वेगळी परिस्थिती जाल्या जयंती बाय कित्लो अडचणी आयल्या जातल्यो तिका असंख्य उतरांचो शोध घेवप्च्यो पड्ल्या जालो. कोंकणंत सांगताना त्यो अडेच्यो दिसूंक जाय ना. कोंकणी वाचकांनी तीं मन्य करून घेवंक जाय. तीं मूळ संहिते कड्ल्यान पयस वचूक जाय ना. एक ना दोन. असंख्य वेळार हें आपल्याच्यान जावचे नाशें दिसलां जातलें. कादंबरी वाचताना कळटा कीं अणकार करताना ती जिन्दगीनामामय जाल्या जातली. Hats of to you Jayanti baay.
सगल्या छापील पुस्तकांची ही कथा. बरेच कडें मिस प्रींट पळौवंक मेळटा पुण ती क्षुल्लक बाब. कित्याक हुस्केवप कोंकणीचें कशें जातलें म्हण अश्यो साह्त्यिक रचना मुखार आयल्यार कोंककणीक केन्नाच मरण ना
(चल धुवे,लस्सी घालून प्रद्क्षिणा काड अग्नीदेवाची! हो खोशिये दीस. युगा-युगां येत रावूं! सवाशिणीं व्ह्टयो फळत रावूं! व्हकलो सव्यार चडत रावूं! सात पुत्रांच्यो आवयो जावपाचें भाग्य मेळत रावूं! हया आणकारांत भासूय सामकी वेगळी आणी संस्कृतीय वेगळी म्हण्जे जेवेण-खाण वेगळें, न्हेसप-पांगरप वेगळें, चाली-रीती वेगळ्यो, बरें वायटाच्यो समजूती वेगळ्यो. ’
’चुलीचेर कालचे रातींसाकून उडीद शिजताले. मक्याच्यो दाट भाक्ऱ्यो भाजून ताचेर तूप घालून आनी मातयेच्या गाडग्यांनी लस्सी लोणी घालून पोलिसांक दनपारा पावती केलां. आनी आता महरी काकी तांदूळ भड्डून फिरनी करपाचे बोवाळात आसा.’ ’दूद-मलाय धनाढ्य शाहाच्या वांट्याक आमका मात सदांच ताक लस्सी’.
ही एक अणकारीत कादंबरी. साइत्य अकादमीच्या भौमानेस्त सदस्या आणी नामनेस्त लेखिका कृष्णा सोबती हाणी बरयिल्ल्या कादंबरीचो हो अणकार.
 ज़िंदगीनामा…….एक जिवो रूख
  ही एक कादंबरी. . एका गावाचो, ताच्या समाजाचो आणी संस्कृतायेचो इतिहास सांगपी कादंबरी. जगपाचे आसक्तीर जीव वुंवाळून वडवपी मनशांची काणी. खरी तर ही हिंदी भाशेची कादंबरी पुण तांतूत पंजाबी आणी उर्दू, तीय बी स्थानिक पंजाबी आणी उर्दू भरपूर आसा. कृष्णा सोबतीच्या लेखणी तांक अशी कीं ती तिची एक आगळीच शैली (मुहावरे) घडयता. सबंद कादंबरी जीणेचें तत्त्व (फिलोसोफी) मांड्टा. भायल्यान येवपी सैन्यांची वावटळां मोडून आनंदान उमेदीन जगपी लोकांची देख दिता आणी ते  समर्थपणान सांगपाक ती भाशेचो स्वताचोच एक इडिअम रचता.
कादंबरीची सुरुवात गुरु गोविंद सिंहाच्या एका दोह्यान जाता. ते दोह्यांत अशें म्हणलां कीं जेन्ना सोंसपाची सीमा सोंपता तेन्ना तलवारी भायर काडप अटळ जाता. शिवाय कादंबरीक दोन प्राक्क्थनां (प्रोलोग) आसात. पयलें इतिहास सांगप जातलें हें सुचयता. ऐतिहासिक खात्यांनी मांडिल्लो आसा तो न्ही. पुण हो इतिहास लोक जीणेंत आसा, जन मानसांत भरून आसा.  आणी दुसरेंत एक दीर्घ कविता आसा जी संक्षिप्तान कादंबरीचो विशय मांड्टा. आणी फुडें कादंबरींत विस्तारान ते गावची कथा येता.
हे कादंबरीन साहित्य अकादमी पुरस्कार जोडला.
असल्या ह्या कादंबरीचो अणकार करपाचें धाडस करून  जयंती बाय नायक हाणीं व्हड्लें कौतुकाचें काम केलां. आणी जश्जशी हांव ती अणकारिल्ली कादंबरी वाचत गेलें तिच्या कर्तुबाचें अप्रूप दिसत गेलें. ती वाचताना बरवप्याचें कौतुक करप काय अण्कारप्याचें अशें जालें. पुण कशें आसा बरवपी inspirationच्या प्रभावाखाला बरयता, अणकारप्याक तें वयल्यान पागुरचें पड्टा. ते लिखाणांत भितर सरून समजून घेवन मागीरूच अणकारपाक हात घालूंक मेळटा. आणकार म्हण्जे एकाभाशेंत सांगिल्लो आशय दुसरे भाशेंत सांगप. वयर सांगिल्ल्या प्रमाणे ही भाशा जरी हिंदी आसली तरी तातूंत पंजाबी आणी उर्दू भास, तीय स्थानिक पंजाबी आणी उर्दू आसा. वयल्यान कृश्णा सोबतीन बरयिल्ली. ती समजून उमजून घेवन तांतूत्ल्यान व्यक्त जाल्लो आशय कोंकणींत मांडप हीच व्हडली तारेवयली कसरत. ज़िंदगीनामाचो सगळो सूर काव्यात्मक. भरपुरशी लोकगीतां, कवना. तांचो अर्थ साम्भाळ्टाना तांचो छंद (मीटर), लय हे सगळें ध्यानांत घेवन अणकाराप कितलें कठीण आसता तें अणकार करपी मन्शाक appreciate जातलें. हें सगळें जयंतीबायेन समर्थपणान करून दाखयलां.
अणकारांत एक मूळ संहिता (text) आसता. तांतूत एक विशय मांडिल्लो आसता. तिचो  आशय (content, meaning, अर्थ) आसता. तें सांगपाक एक भास आसता. अणकारपी ती मूळ संहिता नव्यानी अणकारीत भाशेंच्या मदतीन लोकाफुडें दवरता. हाचो अणभव आमका कादंबरीच्या नावातूंच पळौंवक मेळ्टा. ’ज़िंदगीनामा’ हें हिंदी भाशेंतलें नाव जाचो अर्थ आसा ’आयुश्याची काणी’ पुण कोंकणींत नाव दितना जयंती बायेन ती जीण कशातरेची हो अर्थ फुडाराक घेतला तो ’जिव्या, तट्टीत, उमेदी, जिवंत काळजाच्या धाडसी लोकांचो’ ’जिवो रूख’ आसा. दोनी भाशांची प्रकृती वेगळी आसा. ते लोकांच्या जीणेचो रसरशीतपणा आणी आक्रमक वृत्ती तांच्या भाशेंतुय दिसून येता. कादंबरीच्या पात्राच्या नावांतूच पळौवंक येता जशे वड्डेलाल, गण्डासिंग, हरबंसा, डोड्डो बोद्दो बी दाद्ल्यांची नांवां, बरकती, राबयां, सत्प्रभावी, हाकमा, बी ही चलियांची नावां. मुळाव्या भाशेची  सुन्दरत्ताय कोंकणीतुय आमका दिसता. तरी लेखिकेच्या भाशेची सुंदरतायेचो अंदाज  कॊंकणी वाचताना लक्षांत येता (देखीक: ’सुर्वेच्यो दोनी कविता बरवपी आणी अणकारपी दोगांच्या लेखणीची तांक दाखयता). ’गायतां गायतां शाह्नीचो गळो भरून आयलो तिच्या काळजांतल्यान जणू खोल कुपां वयर सरिल्लीं. तिच्या दोळ्यांतल्यान पावसाच्यो झरी उमळूंक लागल्यो,’ ’मुखावयल्या पर्वतावेल्यान बर्फाळ हवा जणूं वताचें ताक चाळूं लगिल्ली. सैमा देवतेच्या शक्तीचो दिश्टावो करून दिवपाखातीर देवान कितले तरी चमत्कार ह्या संसारांत घडयल्यात. ताणें ह्या मळबाक उत्तुंग आनी विशाळ केलां……’ ’पोजड्यो गाळियो घाल्यो ना जाल्यार तांची काळजा हुल्पतलीं कशीं आनी गोबोर जातलो कसो’ .अशी जाय त्यो देखी पानां-पानांचेर पळौवंक मेळटात.
अणकाराची दोन आंगां आसतात एक भाशा-शैलीचें, दुसरें सामाजिक आनी सांस्कृतिक परिस्थितीचें. वयर सांगल्याप्रमाणे ताजो अणभव पावलागणीक येता. शाह्चे उलवप दादल्याचें भारदस्त, बायलाचें उलवप भावनांनी चिंब आशिल्लें. सुर्वेच्या पानांनीच आजो भुर्ग्यांक काणी सांगता ती भाशा-शैली, फुडें गांवांत घडिल्ल्या झगडी-झुजां, खून-दरोडे हांची चौकशी करूंक आयिल्या दरोग्याची भास, कोर्टांत्ल्या तपासाची भास, शाळातलो शिक्षक आनी ताच्या विद्यार्थ्यांचे उलवप, कोरटाच्या भर दरबारांत उबें रावन विधवा बायलेन शाह बद्दलचें आपलें प्रेम कबूल करप (पान४८-५०ते), प्रत्येक फावट वेगळी विशेश शैली वापरप समर्थ लेखनाचो नमूनोच म्हण्चेशें म्हाका दिसता. विशेश म्ह्ण्जे जयंती बायेन तें बरोब्बर मैच करत कोंकणीत मांडला. तिणे कोंकणीक एक नवी शैली दिल्या. कृष्णा सोबतीपशेन आपली एक शैली, आपलो एक इडअम घडयला.
कादंबरीचे आजाप हांगांच सोंप ना (बात यहीं खतम नहीं होती). अणकाराचें दुसरे आंग आसा सामाजिक आणि सांस्कृतिक परिस्थितीचें. ती तर सामकी आलायदी, वेगळी. तांच्या घरांफुडें आंगण आसता. शाहाच्या फुडें मात्शें व्हडलें. गांवकरी सलाम करूंक, आप-आपल्यो केशी, तक्रारी, सांगूंक थंय येतात आणी शाह थंय आपले मंजीचेर बसून सगली चर्चा करतात. शहानीक मेळूंक जाय जाल्या वयर घराचे माडीयेर वचून तिका सलाम सांगतात. माडीयेक छत आसता. थंय सगळ्यो बायलो बसून सूत कताई करतात, शगुनाक लागपी वोडण्यो विणटात, ताचेर फुलकारी करतात. अशी हांच्या घरची मांडणी. आमगेल्या पशेन पडवी नाल्यार वोल्तेरां नासतात. आमची चौखीची घरां, बाय़लांचो वावर थंय.
 संगपाचें अशें कीं तांचीं घरा वेगळीं, न्हेसप पांगरप वेगळॆं ( जोडे म्ह्णजे आमी जाका पंजाबी ड्रेस म्हंण्टात ते, पांगुर्पाक वोडण्यो, आमचेपशेन लुगडी पओलका न्हय, दादलेय धोतर खमीस घालनात. सुरवार-कुडता घालतात पुण महत्वाची ती पगडी ती तांच्या मान सन्मानाचि प्रतीक), सण-वार वेगळे तांचे सण म्हणजे बैसाखी आणी लोहडी. बैसाखी पीक-फसल कोठारांनी भरता तेन्ना आणी लोहडी संक्रांती वेळार लोहडीचें वर्णन पान३६-३७ चेर पळौवंक मेळ्तलें. काणी एका गांवाची म्हण्जे गांवांत वस्ती करून अशिल्ले सगळ्या तरेचे लोक आयले. मेस्त, लोहार शेतांत काम करपी कुणबी-मुणकार, वस्त्रांक रंग लावपी रंगरेज़, अशे हर तरेचे लोक शाहच्या उपयोगाक पडपी. शाहूय तांची कळजी घेवपी बरें कितें जल्यार तांकां खाणां बी दिवन तांची तुस्त करपी. गावांत हर तरेच्या धर्माचे लोक पुण मुसलमान चड. शेरांवालीच्या आनी ग्रन्थ साहेबाच्या दरबारांत मत्था तेंकवपी पीर फकीरांच्या दरबारांतूय मत्था तेंकयतात. आंगवणी सांगून आशीर्वाद घेतात. लोक गीतांतूय जंय शेरांवली ची स्तुती आसा थांय पीर फकीरांचीं कवनां पळवंक मेळटात. सांगपाचें कारण अशें देवळांत देवतेची भेंट घवपी आमका कॊक्ण्यांक समजूचे अशेंच तरेन जयंती बायेन तें सांगपाचो प्रयत्न केला. आमी मणगणीं, पायस खाता तर ते तांदूळ भाड्डून केल्ली फिरनी, तशेंच सुरबुस शिजयिल्ल्या शिताचेर भरपूर तूप आनी साखर घालून वयर कातरिल्ले बदाम उडौन घोस्तान खातात. हें सगळे कोंकणींत सांगपाक जयंती बायची कित्ली भंबेरी जाल्या जातली विचार करून पळयात.आमचे म्हर्यांत आयिल्ली जिंदगीनामा तोखेवप कांय ना तें. चाली रीती वेगळ्यो, बरें वायटाच्यो समजूती वेगळ्यो.
सांगपाचें अशें कीं ही अशी सामकी वेगळी परिस्थिती आसल्यान जयंती बाय कितल्यो अडचणी आयल्या जातल्यो. तिका असंख्य उतरांचो शोध घेवचो पडला जातलो. कोंकणींत सांगताना त्यो अडेच्यो दिसूंक जाय ना. कोंकणी वाचकांनी त्यो मान्य करून घेवंक जाय. तीं मूळ संहिते कड्ल्यान पयस वचूक जाय ना. एक ना दोन. असंख्य वेळार हें आपल्याच्यान जावचे नाशें दिसलां जातलें. कादंबरी वाचताना कळटा कीं अणकार करताना ती जिन्दगीनामामय जाल्या जातली. Hats of to you Jayanti baay.
तरी वाचतकेर दिसलें की जयंती बायेन कादंबरीतल्या सामाजिक आणी सांस्कृतीक परिस्थितीचो, अणकारपीची गरज म्हण परिचय करून दिवंक जाय आशिल्लो म्हनजे कांबरी वाचताना कितें एक्स्पेक्ट ताजो अंदाज करूंक येता.
सगल्या छापील पुस्तकांची ही कथा. बरेच कडें मिस प्रींट पळौवंक मेळटा पुण ती क्षुल्लक बाब.
कित्याक हुस्केवप कोंकणीचें कशें जातलें म्हण अश्यो साहित्यीक रचना मुखार आयल्यार कोंकणीक केन्नाच मरण ना.
(चल धुवे,लस्सी घालून प्रद्क्षिणा काड अग्नीदेवाची! हो खोशिये दीस. युगा-युगां येत रावूं! सवाशिणीं व्ह्टयो फळत रावूं! व्हकलो सव्यार चडत रावूं! सात पुत्रांच्यो आवयो जावपाचें भाग्य मेळत रावूं! हया आणकारांत भासूय सामकी वेगळी आणी संस्कृतीय वेगळी म्हण्जे जेवेण-खाण वेगळें, न्हेसप-पांगरप वेगळें, चाली-रीती वेगळ्यो, बरें वायटाच्यो समजूती वेगळ्यो. ’
’चुलीचेर कालचे रातींसाकून उडीद शिजताले. मक्याच्यो दाट भाक्ऱ्यो भाजून ताचेर तूप घालून आनी मातयेच्या गाडग्यांनी लस्सी लोणी घालून पोलिसांक दनपारा पावती केलां. आनी आता महरी काकी तांदूळ भड्डून फिरनी करपाचे बोवाळात आसा.’ ’दूद-मलाय धनाढ्य शाहाच्या वांट्याक आमका मात सदांच ताक लस्सी’.
ही एक अणकारीत कादंबरी. साइत्य अकादमीच्या भौमानेस्त सदस्या आणी नामनेस्त लेखिका कृष्णा सोबती हाणी बरयिल्ल्या कादंबरीचो हो अणकार.

Jindaginama 1 Jindaginama 2

Poems for my granddaughters

Ode to a 5 year old

Oh you are a big girl now, five year old, clever and strong;

Now you sometimes can tell, what is right n what is wrong.

Growing up means knowing the difference, when in doubt ask your parents,

Enjoy your birthday   with all your friends , with all the goodies and beautiful presents.

 

Spring

There is a big tree

    In front of my window.

It is full of flowers

    that spring has painted yellow.

 

Bunny

The bunny has two big ears

so everything around him

    he clearly hears.

The bunny has two big teeth

so that he can eat

carrots and turnips

    so very sweet.

 

Mallika

There is a little girl called Mallika

    who loves to read books

But she does not like stories

    of Monsters and crooks.

 

Baby Birds

There was a little nest

    with brown spotted eggs

Soon there were chirps

    from four little heads.

Mom brought them food,

    of grains and worms.

Dad taught them

    how to walk and jump.

Soon they were ready

    to fly

So mom and dad helped them

    to soar in the sky.

Now they are little

    birdies flying around,

singing on the branches

    with wings newly found.

 

 

 small verse 

The sky is blue 

    The earth is brown,

The trees are green,

    so’s the grass around.

 

 

 Monkey and the house

Once there was a monkey

     who lived on the tree,

he built a big house

  with a big golden key.

but have you ever heard,

      a monkey build a house

like all the birds,

      or even a little mouse.

so this monkey very soon

     lost the golden key

and couldn’t enter the house

     he built on the tree.

 

God’s gift

God has given us

   two legs with heels and toes,

so that we can run around

   and walk to and fro.

God has given us

    two wrists and ten fingers,

so that we can work with them

     and help ourselves n serve others .

God has given us

     two eyes shiny and bright,

 so that we can see around

     the colorful things beautiful n bright sunlight.

God has given us

       one tiny nose,

so that we can smell the fragrance

        of flowers like rose.

God has given us

      one big thinking head,

so that we can learn about

     the things in this big wide world. 

 So let us use this

      precious God given gift,

and pray for strength

      never to go adrift.

 

 People

Some people are white

    some are brown,

    some are black

       with a curly crown.

              some are yellow,

                 with smaller eyes

                     and live in this world,

                         on the eastern side. 

  but all  have  the same body with……

    two hands  to work with

        two legs to walk around         

         two alert ears to listen to sounds

               two eyes to look around.

                  same blood, same flesh,

                      same dreams, same wishes.

                          thus though we all look different

                             we are all the same, same, same.

       

Aatma vishwaas

This marathi poem was sent to me for translation into Hindi. Posting both versions of the poem here.

Marathi –

स्वत:च स्वत:वर प्रेम असाव…..

आरशात पाहताच
स्वत:च्या रुपावर
भाळुन जाव
‘छान दिसतेस’!
अस कुणी कश्याला
म्हणायला हव?
आपण आहोतच छान
हे आपल आपल्याला कळायला हव

असेल नाक अपरं
रंगही नाहीच केतकी
कोणाला वाटते उंच
कोणाला ठेंगणी ठुसकी
पण दुसर्याच्या मोजमापात
स्वत:ला कश्याला
बसवायला हव
स्वत:ला पाहून
एक गिरकी घे ऊन
स्वत:च आनंदून
जायला हव
आपण आहोतच छान
हे आपल आपल्याला कळायला हव

सदाच कशाला
स्नो पावडर
कोरीव भुवया
मेक अपचा थर
निसर्गान दिलेल
शरीर सुंदर
निरोगी मात्र
असायला हव
आपण आहोतच छान
हे आपल आपल्याला कळायला हव

नसो नसेल तर
रेशमी साडीचा पदर
साधाच असेल
सलवार कमीज
दुपट्टा त्यावर
असल्या गोष्टी
असतात वरवर
त्यान कशाला दु:खी
व्हायला हव
आतल मन मात्र
आकाशा सारख
निरभ्र असायला हव
आपण आहोतच छान
हे आपल आपल्याला कळायला हव

विश्वास असेल आपल्याला आपल्या वर
विरोधाचा सुर सुद्धा होईल सुस्वर
कर्तुत्वाच एक फुल उमलेल तुझ्या वेलीवर
प्रसन्न टवटवीत गुलाबासारखे तेव्हा मात्र हसायला हव
आपण आहोतच छान हे आपल आपल्याला कळायला हव……..

Hindi translation –

खुद को खुद से प्यार होना चाहिये
आइने में देखते ही
खुद पर फ़िदा हो जाना चाहिये.
’क्या खूब दिखती हो’
यह भला कोई क्यों कहे,
मैं सुंदर हूं
यह खुद ही समझ लेना चाहिये.

नाक भले हो छोटी
और रंग न हो गोरा गोरा (केतकी/ चंपा जैसा)
कोई कहे लंबी, कोई नाटी मोटी
पर दूसरों की माप तौल में
हमें क्यों खुद को तौलना चाहिये.
खुद को खुद ही पहचान
खुश हो जाना चाहिये.

क्यों चाहिये हमेशा
स्नो पावडर
सुगढ़ भौंहें
मेकप की परत
प्रकृति ने दी यह देह
निरोगी ज़रूर होनी चाहिये.
हम हैं ही अच्छे
यह खुद ही को पता होना चाहिये.

न हो भले ही रेशमी साड़ी
सीधी साधी सलवार कमीज़
ऊपर से एक ओढनी न्यारी
यह सब तो हैं बातें ऊपरी
उनसे हो क्यों हो दुखी मन
वह तो आसमान की तरह
साफ़ होना चाहिये.
हम हैं बहुत खूब
इसका हमें एहसास होना चाहिये.

खुद पर हो विश्वास तो
विरोधी सुर बन उठेगा/जाएगा सुस्वर
अपने ही सुकर्मों की लता पर
महकेगा फूल तब
ताज़गी भरे गुलाब की तरह
मुस्कुराते रहना चाहिये
हम हैं ही बहुत खूब
यह अपन को पता होना चाहिये